55. Overmatige leeswoede

55
D E    E M M A S T R A A T    F I L E S 

opkomst en ondergang van de RKOLB

55. Overmatige leeswoede

uit pure verveling

Nu dan het zwaar beduimelde Jaarverslag 1946. Het is wat je noemt gebruikt, wat bijdraagt aan het gevoel van geschiedenis als je het voorzichtig door de vingers laat gaan.

Slechts een dikke twee pagina's beslaat het, met aparte hoofdstukken voor de Centrale en voor de twee filialen. De tekst is zo op elkaar gepakt, dat het beter ware geweest om hier en daar een regel wit toe te voegen omwille van de leesbaarheid. Maar dat is makkelijk praten vanuit het tijdperk van de tekstverwerker.

Jaarverslag 1946: pagina 1 (EF)

Bij het lezen van de Verslagen van 1940 tot en met 1943 (zie de vorige aflevering) sprongen ons van vreugde nog tranen in de ogen van alle nieuwe lezers die dankzij de Tweede Wereldoorlog de weg naar de RKOLB hadden weten te vinden, en de voldoening die dit gaf:

Heerlijk is het de menschen in deze tijden te kunnen helpen aan iets wat hun geest verheft of hen voor een korte spanne tijds de onrust doet vergeten. 

Ook de hoop dat deze trend zich na het einde van de oorlog zou voortzetten raakte bij ons een snaar: 

De verduistering heeft het lezen in eigen huis zeer bevorderd. Het is te hopen, dat dit verheugend feit ook in betere tijden zal blijken blijvend te zijn.

 

Helaas. Van Verslag 1946 spat de teleurstelling af. Want wat blijkt: de Vrede is nog niet getekend of de overmatige leeswoede zakt in als een plumpudding:

De diskwalificerende toevoeging overmatig vormt een pijnlijk contrast met die de jaren ervoor juist zo bejubelde leeshonger. 

Schrijnend onderscheid tussen de leners die bewust een bepaald boek kwamen halen van vóór en na de oorlog en de toevallige oorlogslezers van tijdens de oorlog. De laatsten waren kennelijk lieden die uit pure verveling in godsnaam dan maar naar de bieb gingen om een boek te lenen, omdat ze geen betere manier wisten te bedenken om de tijd te doden: door de oorlog konden ze niet studeren, of naar hun sportclub, of ze waren zelfs hun baan kwijtgeraakt. Bij de RKOLB hadden ze gewensdroomd dat die toevallige oorlogslezers zo verknocht aan lezen zouden raken, dat ze na een paar jaar oorlog wel zouden zijn veranderd in bewuste leners. Valse hoop.

nijpend

In 1946 werd het personeelsgebrek in de Centrale zo nijpend, dat er niets anders opzat dan maar een paar avonden per week dicht te gaan. Oorzaak: de instroom van gekwalificeerd personeel was tijdelijk gestokt geweest omdat de bibliotheekopleiding tijdens de oorlogsjaren ermee was gestopt. Daarnaast waren een paar bibliothecaressen getrouwd zoals we eerder hebben gelezen, waarmee zij verloren gingen voor de bieb.

Ingevolge de Wet van de Communicerende Vaten leidde na de oorlog het weer aantrekken van het verenigingsleven en het heropenen der scholen tot een terugloop in het ledenaantal van de RKOLB. Ook de uitleen van boeken liep terug, echter met één opvallende uitzondering: romans in vreemde talen, ook wel buitenlandse belletrie, raakten juist meer in trek. Hoe dit kwam? Had de oorlog wellicht het internationale blikveld van de Amsterdammer verwijd?

hypothese

Ook dit Jaarverslag over 1946 is na direct verschijning weer zorgvuldig doorgevlooid op onjuistheden. Aangezien deze versie  tussen de Emmastraat Files zat terwijl de inhoud de Centrale én de beide filialen behelst, is dit mijn hypothese: het onderhavige geval werd als kladversie in tweevoud geconcipieerd in de hoofdvestiging aan de Herengracht 415. 

Daarna ging één exemplaar ter correctie naar filiaal St. Paulus in de Trompstraat, en het andere naar filiaal Emmastraat. In beide filialen werd het Jaarverslag overgetypt inclusief correcties, en daarna teruggestuurd. De kladversie, met in potlood de correcties toegevoegd, ging tenslotte in het eigen archief van het filiaal. En dat is de versie die we hier zien. Want de lezer van dit blog zal net als ikzelf inmiddels begrepen hebben dat het onontkoombaar is dat de Emmastraat Files ooit op filiaal Augustinus moeten hebben gelegen, tientallen jaren zelfs, ergens in een donkere kast in Emmastraat 16.

Enkele correcties in Jaarverslag 1946 (EF)

Het hele Jaarverslag 1946 kan hier worden bestudeerd.

=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=

Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:

"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."

Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.

Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:

hier (pdf).

extra service:

Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.

Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.

Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!

Volgende keer: 56.  Een barst in het bastion. Hier.

Vorige keer: 54. Oorlog. Hier.