64
D E E M M A S T R A A T F I L E S
opkomst en ondergang van de RKOLB
De Emmastraat Files is een blog dat de opkomst en de ondergang van de RKOLB (Rooms Katholieke Openbare Leeszaal en Bibliotheek) te Amsterdam als onderwerp heeft. De auteur is in het bezit van een rommelig stapeltje documenten, foto's en andere papieren, vermoedelijk alles wat er nog bestaat van de RKOLB. Wekelijks bestudeert hij één of meer van die papieren in een los-chronologische volgorde.
Regelmatig springt de speurder op zijn fiets om met eigen ogen de fysieke restanten van dit stukje van het Rijke Roomse Leven te aanschouwen, en zich voor te stellen hoe het was. Geleidelijk ontstaat zo een reconstructie van de geschiedenis van de RKOLB in haar context, wat leidt tot vele verrassende ontdekkingen, en tot een groeiend inzicht.
De eerste aflevering van de Emmastraat Files is hier. Steeds onderaan een aflevering staat een link naar de volgende.
Vragen? Opmerkingen? Mail de auteur: franklyck@gmail.com.
64. Het begin van het einde
solide organisatie
Alles wat er nog bestaat van het jaar 1961 is het Jaarverslag van de Centrale, 10 pagina's op degelijk papier, plus één los floddertje. Dit draagt weliswaar de gewichtige titel Jaarverslag over 1961 van het filiaal Emmastraat, maar eerlijk gezegd verdient het die naam niet.
 |
| De Jaarverslagen 1961 van de Centrale en van filiaal Emmastraat (EF) |
Dat dikke Jaarverslag van de Centrale geeft je de indruk dat de RKOLB op dat moment een solide organisatie was die op volle toeren draaide en dat tot de Dag des Oordeels ook nog wel zou blijven doen. Ervaring, routine, ontwikkeling.
Opvallende punten in dit Jaarverslag:
🌕 Pater van Gestel, voorzitter van het Bestuur van het eerste uur, treedt af na dertig jaar. Ook stopt hij met zijn werk als censor. Wat houdt het censorschap in? Lees de aflevering over het terreurinstituut Idil.
 |
| Pater van Gestel? (foto KDC, 1961) |
getrouwde vrouwen
🌕 Voor het eerst trouwt een bibliothecaresse zonder vervolgens meteen ontslag te nemen, zoals altijd gebruikelijk was geweest. Dat reflecteert de verschuivende maatschappelijke opvattingen over getrouwde vrouwen.
🌕 Het behaagt de koningin om Bep te benoemen tot en te versieren als Ridder in de Orde van Oranje Nassau. Het mocht tijd worden ook!
 |
| uit Jaarverslag 1961 (EF) |
 |
| Koningin Juliana in 1961 |
🌕 Een anglicisme, lees-minded, duikt op in het Verslag. Het staat in een interessante passage over ongunstige demografische verschuivingen die plaatsvinden in Slotermeer. Plotseling beseffen we hoe weinig Engelse termen er in die tijd werden gebruikt vergeleken met nu.
 |
| uit Jaarverslag 1961 (EF) |
🌕 De verhouding volwassenen-jeugd verschilt aanzienlijk per wijk en dus ook per filiaal. Dit geeft ieder filiaal een eigen cachet. Die enorme aantallen kinderen in sommige wijken, dat stemt zeker hoopvol.
 |
| uit Jaarverslag 1961 (EF) |
🌕 Voor de zoveelste keer wordt de televisie gesignaleerd als bedreiging voor de bibliotheek, maar ook de opkomst van het pocketboek. Lees voor een uitgebreide bespreking van die bedreigingen deze aflevering.
🌕 Het lukt maar niet om een nieuw onderkomen te vinden voor filaal Emmastraat, dat geheel uit zijn krachten gegroeid is.
 |
| uit Jaarverslag 1961 (EF) |
drijfhout
🌕 Twee passages over de grote concurrent de OLB, dus de niet-confessionele openbare bibliotheek. De ene gaat over de loonschaal die bij de OLB wordt gebruikt en kennelijk tot inspiratie voor de RKOLB moet gaan dienen. Zalvende woorden: Het zij vermeld, dat de contacten met de O.L.B. zeer worden gewaardeerd.
 |
| uit Jaarverslag 1961 (EF) |
Over de andere passage over de OLB lees je makkelijk heen, maar het staat er echt, al is het uiterst behoedzaam geformuleerd:
 |
| uit Jaarverslag 1961 (EF) |
Wat: samenwerken met de heidense OLB? Plannen zelfs om samen een filiaal te gaan beheren?
Ten behoeve van de verzuilde katholieke lezer van deze alinea's zijn er een paar stukken drijfhout uitgeworpen: eventuele samenwerking, slechts oriënterende besprekingen, er zijn noch toezeggingen, noch concrete plannen gemaakt. Maar u en ik weten hoe dat gaat met drijfhout dat intern in een organisatie wordt uitgeworpen: het zinkt.
Een paar zinnetjes in een Jaarverslag; naderend onheil voor de goede verstaander.
Jaarverslag Emmastraat 1961
En dat losse velletje papier dat het Jaarverslag van filiaal Emmastraat moet voorstellen, wat staat daar op? Weinig meer dan cijfertjes. Alles ongeïnspireerd volgetikt volgens een vast format: Boekenbezit, Aantal leden, Uitleencijfers, Tijdschriften. Geen verslag, geen commentaar, geen visie.
Eén kopje springt eruit: Bezoekers Leeszaal. Daaronder heeft filiaalhoofd Baur - want wie anders - bozig getypt, of verbeeld ik me dat:
Geen. Er is immers geen Leeszaal.
 |
| uit Jaarverslag 1961 filiaal Emmastraat (EF) |
Maar wat is er dan met de leeszaal gebeurd waarover zij twee jaar eerder nog sarcastisch in het Jaarverslag had geschreven:
We mogen blij zijn als we 1 persoon per dag in de Leeszaal hebben. De meeste mensen nemen de benen als ze onze "Leeszaal" zien (zie deze aflevering)?
We weten het niet. Maar als de staat van de gebruikte typemachine iets zegt over die van het filiaal, dan moeten we het ergste vrezen.
In het volgende Jaarverslag van de Emmastraat, dat over 1962, zal Baur zelfs de excuses achterwege laten. Bezoekers. Geen. Alle frustratie is samengebald in de afsluitende punt. Die is dwars door het papier heen geramd.
 |
| uit Jaarverslag 1962 filiaal Emmastraat (EF) |
De beide Jaarverslagen over 1961 staan hier in digitale vorm.
=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=
Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:
"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."
Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.
Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:
hier (pdf).
extra service:
Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.
Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.
Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!
Volgende keer: 65. Een Limburgse in Amsterdam. Hier.
Vorige keer: 63. De neus van Bep (2). Hier.
