22. Beps vlegeljaren

22
D E    E M M A S T R A A T    F I L E S 

opkomst en ondergang van de RKOLB

22. Beps vlegeljaren

arts of varkensslachter

Nog een paar moeizaam bij elkaar gescharrelde feitjes over de jeugd van de eerste en enige directrice die de RKOLB ooit gehad heeft.

Bep wordt geboren op 11 november 1902, op de Prinsengracht in Amsterdam. Haar vader is arts, maar voor hetzelfde geld was hij varkensslachter geweest. 

Haar moeders meisjesnaam is Brand. Bep is de tweede van acht kinderen, geboren tussen 1901 en 1914: vijf jongens en drie meisjes. Een goed katholiek gezin dus.

Telefoonboek, 1919. Het had maar weinig gescheeld of Bep was niet de dochter van een arts maar van een varkensslachter geweest. Waarom de stalhouder H. van Dartelen zijn naam veranderde in George Damen, blijft ongewis.

Prinsengracht 1019a . Bep woonde achter de rechterdeur in dit dubbelpand uit 1883. (eigen foto)

Zo zag Bep de wereld als ze de deur uitstapte. (eigen foto)

De deurbel van Prinsengracht 1019a die dagelijks door de Heilige Bep werd beroerd - thans niet meer in gebruik. (eigen foto)

Geboorteadvertentie voor Bep en een bedankje, november 1902. Bep was het tweede van acht kinderen.

De jongste zoon Paul was de enige die bij naam werd genoemd in een geboorteadvertentie. 

schooltijd

In 1914 is Bep de jongste leerling van het nieuwe Fons Vitae, dan nog de R.K. HBS voor Meisjes. 

In 1921 wordt ze redactrice van de nieuwe schoolkrant Knoppen. Hierin schrijft ze gedurende bijna twee jaar maar één stuk.

Meer dan een halve eeuw later zal Knoppen haar interviewen over haar schooltijd. Ze lijkt het prima naar haar zin te hebben gehad. Elke dag loopt ze dat hele eind naar school, maar nooit komt ze te laat (zegt ze, maar ik geloof haar). Ze zwemt in het Zuiderbad (dat is halverwege van school naar huis), en balt korf. In geuren en kleuren beschrijft ze een illegaal sneeuwballengevecht met een naburige katholieke jongensschool, die eindigt in straf in de vorm van beleefdheidsles. Die les zal zo'n beetje het allersaaiste uur uit haar bestaan worden. Ze heeft een hekel aan al te formeel, vindt de dresscode voor meisjes uit die tijd aan de strenge kant, en relativeert er flink op los. Dat relativeren zal ze haar hele leven blijven doen; het kenmerkt haar, het maakt haar sympathiek.

Hierboven drie fragmenten van het interview met Bep uit een Knoppen van 1975. Opvallend is de niet-oordelende doe-maar-gewoon-dan-doe-je-al-gek-genoeg-toon.  Mis haar opmerking over de vrijheid van meningsuiting niet.

Het hele interview staat hier.

 Na haar Eindexamen, in 1921, gaat Bep niet pharmacie, medicijnen of biologie studeren. Nee, ze gaat naar de R.K. School voor Maatschappelijk Werk.



Zo zag een School voor Maatschappelijk Werk er destijds uit aan de binnenkant.

 Hoe ze het vervolgens voor elkaar krijgt weten we niet, maar in 1925 is ze opeens directrice van de R.K.O.L.B. te Breda. Er staat in het vakblad Bibliotheekleven geen vermelding dat zij de directeurscursus heeft gevolgd, zelfs niet dat ze de opleiding tot bibliotheekassistent deed, hoewel dat gebruikelijk is. Een groot raadsel. Wat voor diploma's heeft ze op haar sollicitatie laten zien?

 Het ligt voor de hand dat ze tot 1925 bij haar ouders is blijven wonen, en naar Breda is verhuisd toen ze de baan kreeg. Haar officiële voorletters zijn E.M. Zou ze "Zeg maar Bep" hebben geroepen?

In het Jaarverslag 1925 van de RKOLB van Breda, hier geciteerd in de Raadsnotulen van de stad, een vermelding van de aanstelling van Bep. Ze is een grote onbekende, want geen woord over haar opleiding of carrière. Het eervol ontslag van haar voorgangster betekent dat deze is getrouwd.

In hetzelfde Jaarverslag: het ledenaantal is in het jaar van Beps komst drastisch teruggelopen, omdat de Kunstzijdefabriek een eigen bibliotheek voor haar personeel startte. Wat gaat Bep als groentje uit de grote stad doen om de cijfers weer op te krikken?

Eenige en algemeene kennisgeving

Zoals we al te weten waren gekomen, keert ze in 1930 terug naar Amsterdam om directrice te worden van de nieuwe RKOLB aldaar. Echter heeft ze een jaar eerder haar jongste broer Paul moeten begraven, die het jaar daarvoor op de leeftijd van 15 jaar is gestorven.
Ook komt ze regelmatig naar Amsterdam voor de reünies die haar oude school organiseert voor oudleerlingen.

een vriendelijk meisje

Hebben we inmiddels een beetje een beeld gekregen van de directrice van de RKOLB? We weten nu dat Bep een keurige artsendochter was, vriendelijk, met gevoel voor humor, bescheiden, goed in organiseren, gespeend van spatsies, en met haar beide benen stevig op de grond. Ze had een heleboel broers en zussen. Op enige geloofsuiting heb ik haar nog steeds niet kunnen betrappen. Vanuit het niets betrad ze de bibliotheekwereld.

Bibliotheekblad over De Emmastraat Files

Artikel/interview over dit blog De Emmastraat Files van Wim Keizer in Bibliotheekblad (pdf): hier.

extra service

Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.

Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.

Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!

Volgende keer: 23. Ons kent ons. hier.

Vorige aflevering: 21. Knoppen: hier.