76. Een zuillozere toekomst

 76

D E    E M M A S T R A A T    F I L E S 

opkomst en ondergang van de RKOLB

De Emmastraat Files is een blog dat de opkomst en de ondergang van de RKOLB (Rooms Katholieke Openbare Leeszaal en Bibliotheek) te Amsterdam als onderwerp heeft. De auteur is in het bezit van een rommelig stapeltje documenten, foto's en andere papieren, vermoedelijk alles wat er nog bestaat van de RKOLB. Wekelijks bestudeert hij één of meer van die papieren in een los-chronologische volgorde.

Regelmatig springt de speurder op zijn fiets om met eigen ogen de fysieke restanten van dit stukje van het Rijke Roomse Leven te aanschouwen, en zich voor te stellen hoe het was. Geleidelijk ontstaat zo een reconstructie van de geschiedenis van de RKOLB in haar context, wat leidt tot vele verrassende ontdekkingen, en tot een groeiend inzicht.

De eerste aflevering van de Emmastraat Files is hier. Steeds onderaan een aflevering staat een link naar de volgende.

Vragen? Opmerkingen? Mail de auteur: franklyck@gmail.com.

76. Een zuillozere toekomst

(alweer) een raadsel opgelost

Eerst dit. De vorige keer lazen we in Jaarverslag 1968 deze merkwaardige familiaire passage van de hand van Baur:

uit Jaarverslag 1968 (EF)

Wie in Gods naam was deze Bert? Wellicht A.M.J. Tieken, de sterfhuisdirecteur die de RKOLB in de jaren 1967 tot 1970 door de fusie loodste, waarna hij in rook opging? Alles wat we van hem weten zijn zijn achternaam en zijn voorletters. 

Een gepensioneerde werknemer van de OBA las de aflevering, en vertelt me nu het volgende: deze Tieken werkte in ieder geval in 1971, dus meteen na de fusie, in de Centrale van de OBA aan de Keizersgracht, en jawel: hij heette Bert.

Bert Tieken, dat raadsel is hiermee dan opgelost. De vraag wat Baur bedoelde met het verhaaltje, zal helaas tot de dag van ons verscheiden aan ons blijven knagen. Het zat beslist wél bij het origineel van Jaarverslag 1968, dat naar Bert Tieken in de Centrale ging.

Jaarverslag 1969 (EF)

1969: een zieltogend gevalletje

Hoe je het ook schikt, het veertigste en tevens aller-allerlaatste Jaarverslag van de RKOLB, dat van 1969, is een zieltogend gevalletje. Het ziet er zelfs nog amateuristischer uit dan sommige van de allereerste Jaarverslagen uit de jaren '30, of die uit de oorlog, doorgeslagen op een soort van boterhampapier. Twee aan elkaar geniete velletjes. Baur heeft velletje 1 landscapegewijs volgepropt met cijfers van aantallen aangeschafte boeken, uitleencijfers etc.  Bovenaan in de hoek staat gekriebeld dat het om Jaarverslag 1969 gaat, je kijkt er makkelijk overheen, temeer daar het helemaal niet oogt als een Jaarverslag.

Jaarverslag 1969: detail (EF)

Velletje 2 is getypt, er staan wat losse onsamenhangende dingen op, als de laatste restjes die er nog uit werden geperst.

Vanaf 1966, het jaar dat de fusie inzette, komt razendsnel de klad in inhoud en afwerking van de Jaarverslagen. Het is een rommeltje van handgeschreven en getypte velletjes. De jaren pal ervoor konden we nog genieten van Baur's verfrissend kritische en constructieve visie op bedrijf en filiaal, dit alles in een degelijke overzichtelijke opmaak. Nu heeft echter de gong voor de laatste ronde geslagen. de puf is weg, ze is er klaar mee, ze zit er doorheen, geen motivatie meer, het is schluss, over en uit, RKOLB. Dit laatste Jaarverslag spant wel de kroon, minimalistischer hadden we het nog niet gezien.

Jaarverslag 1969 filiaal Emmastraat: pagina 1 (EF)

Jaarverslag 1969 filiaal Emmastraat: pagina 2 (EF)

Toch kan onze dappere leidster moeilijk voorkomen dat ook in die laatste uitgebluste aantekeningen nog iets van haar herkenbare persoonlijke stijl meesijpelt. De subtiele humor zal echter slechts door de fijnproever worden gewaardeerd. Humor als deze: ze meldt niet zakelijk dat een van haar werkneemsters in het huwelijk is getreden maar:

Mejuffrouw M. van Maren werd Mevrouw M. van Etten-Van Maren.

En over het Sinterklaasfeest schrijft ze droog dat er strooigoed was ingekocht, uitgaande van een verwacht aantal handjevol kinderen. Er volgde echter een bestorming door vijfenzeventig jonge snoeperds. Daar kwam nog bij dat die niet eens meer in Sinterklaas geloofden.

epiloog

Baur sluit het allerlaatste Jaarverslag af met een schitterende epiloog. Het is een wens waarin twee voortwoekerende frustraties elkaar ontmoeten. Frustratie over de beperkende katholieke identiteit die zo uit de tijd was. En frustratie dat er, in het verlengde hiervan, de laatste jaren amper nog bezoekers te zien waren in de Emmastraat. Moeiteloos worden deze twee aan elkaar gekoppeld, voor de goede verstaander weliswaar.

Jaarverslag 1969 filiaal Emmastraat: detail (EF)

"Na 40 jarig bestaan ben ik degene die dit filiaal naar een, zo hopen wij, drukker gebruik en zuil-lozer toekomst mag begeleiden."

Jaarverslag 1969 staat ook online.

=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=

Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:

"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."

Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.

Ons Amsterdam, artikel over de geschiedenis van de RKOLB, feitelijk een samenvatting van dit blog: hier.

Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:

hier (pdf).

extra service:

Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.

Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.

Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!

Volgende keer: 77. Het mysterie van de rode pen. Hier.

Vorige keer: 75. Van God los. Hier.