80. Een filiaal in verval
D E E M M A S T R A A T F I L E S
opkomst en ondergang van de RKOLB
Regelmatig springt de speurder op zijn fiets om met eigen ogen de fysieke restanten van dit stukje van het Rijke Roomse Leven te aanschouwen, en zich voor te stellen hoe het was. Geleidelijk ontstaat zo een reconstructie van de geschiedenis van de RKOLB in haar context, wat leidt tot vele verrassende ontdekkingen, en tot een groeiend inzicht.
De eerste aflevering van de Emmastraat Files is hier. Steeds onderaan een aflevering staat een link naar de volgende.
Vragen? Opmerkingen? Mail de auteur: franklyck@gmail.com.
80. Een filiaal in verval
laatste druppel
We drinken de kelk tot de laatste druppel leeg. In 1980 stond er in Boekje Open, we kennen dit blad van de vorige aflevering, een ontluisterend artikel. Emmastraat, een filiaal in verval heette het. Leo Willemse was de auteur. Hij werkte op dat moment zelf in de Emmastraat als bibliothecaris. Foto's van Frits Brune. Die was de partner van het filiaalhoofd. Dit detail geeft het stuk een politieke lading, aangezien Boekje Open een onafhankelijk, ongecensureerd personeelsblad was, reden waarom ieder nieuw nummer door de directie en misschien ook wel het Bestuur van de OBA met knikkende knieën werd gelezen.
 |
| eerste alina van het artikel |
stinkende kelder
Het stuk van zes pagina's is een aanklacht over de erbarmelijke staat van het pand. De schrijver had in theorie nog een liegbeest kunnen zijn, maar de illustraties maken een einde aan iedere twijfel. De foto's laten Emmastraat van haar slechtste kant zien. Maar daar is niet veel voor nodig geweest, aldus de auteur.
Volgt een kleurrijke opsomming van lekkende kranen, gescheurde muren, wrakke bureaus, afgebladderde verf, stinkende kelders, doorgerotte wc's en algemene gore viezigheid.
 |
| het filiaalhoofd Christine Brandhorst |
Zou Leo hebben geweten dat filiaalhoofd en kolenmijnwerkersdochter Baur hem zo'n twintig jaar eerder voorging? In haar jaarlijkse verslagen meldde zij met toenemende frustratie vergelijkbare misère in het pand (rot, schimmel, lekkage, rammelende deuren, etc.). Kon daar alsjeblieft eindelijk iets aan worden gedaan? De immer strijdvaardige Baur schreef op het laatst ten einde raad aan het Bestuur dat het filiaal inmiddels voorbij het punt van opknappen was: slechts een nieuw onderkomen kon soelaas bieden. Ze zou het niet meer meemaken, maar hoe graag hadden we haar dit nog gegund.
Ik geloof niet dat het nodig is de nadelen van dit gebouw weer op papier te zetten.
 |
| Baur in 1960 (EF) |
 |
| Baur in 1963 (EF) |
Leo schrijft twintig jaar later:
Zijn ze blind voor al de jaarverslagen waarin op de verveloze en verrotte toestand van het filiaal wordt gewezen?
Reden om te vermoeden dat hij destijds door dezelfde papieren heeft zitten bladeren waar we nu al bijna twee jaar mee bezig zijn in dit blog De Emmastraat Files.
Het stuk uit Boekje Open staat hier als pdf en hier als jpg, zodat iedereen er helemaal gratis kennis van kan nemen. Helaas werd het gedrukt op kringlooppapier en getypt op een tot de draad versleten machine. Dit is de leesbaarheid en de helderheid niet ten goede gekomen.
Een paar van de foto's staan ook aan het eind van deze aflevering. Op enkele ervan is de auteur herkenbaar.
puin
Tussen de Emmastraat Files bevond zich ook een foto die ik nooit kon thuisbrengen - tot ik dat nummer van Boekje Open onder ogen kreeg.. Er staat een kastje op met een heleboel puin erin. Het blijkt een van de foto's van het artikel te zijn. Zo komt alles opnieuw samen.
 |
| foto uit de Emmastraat Files eindelijk geïdentificeerd (z/w foto: EF) |
Jaarverslag 1979 van de Emmastraat, ongeveer tegelijk uitgekomen met bovenstaand stuk uit 1980, kreeg overigens de veelzeggende titel Kom naar de bibliotheek, maar niet allemaal tegelijk.
het was zoals het was
Ondanks de schrijnende staat van verval bekijk ik de foto's met warme gevoelens, zozeer ben ik inmiddels verknocht geraakt aan Emmastraat 16.
Die warme gevoelens zal Leo beslist met me delen. Er zat immers ook een heel gemoedelijke, bijna romantische kant aan deze puinzooi; vooral achteraf uiteraard. Relativerend en zonder bitterheid blikt hij nu terug op deze reportage, en op de goeie ouwe tijd dat de melkboer gewoon de reservesleutel had:
Het zegt iets over hoe onbelangrijk werkomstandigheden toen waren, want het filiaal was, zeker op de volwassenenafdeling, een puinhoop. Alle onderschriften gelden nog steeds. Ook dat niemand zich interesseerde voor wat er verder rond dat filiaal speelde: keuken, geen warm water, tuin met perenboom , niemand keek er naar, veranda , pad naar de ingang - niemand bekommerde zich om uiterlijk en onderhoud - ook het filiaalhoofd en medewerkers niet. Het was zoals het was. De openslaande deuren naar die veranda, mooi en lekker bij mooi weer. Ik heb ze een keer vergeten dicht te doen na zo'n zaterdagdienst. De buren aan de overkant hebben er een oogje opgehouden en me het maandags verteld... Overigens lag de sleutel van het filiaal ook bij de melkboer op de hoek...
De volgende aflevering bekijken we de allerlaatste snipper van de Emmastraat Files.
Hieronder een foto van hoe Emmastraat 16 er op dit moment bijligt. De huidige eigenaar heeft het liefdevol opgeknapt. Ook de binnenkant is een lust voor het oog. Op de tijdelijke ravage na van een nieuwe noodzakelijke renovatie van de kelder.
Daaronder enkele foto's uit het Boekje Open-artikel.
=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=
Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:
"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."
Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.
Ons Amsterdam, artikel over de geschiedenis van de RKOLB, feitelijk een samenvatting van dit blog: hier.
Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:
hier (pdf).
extra service:
Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.
Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.
Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!
Volgende keer: 81. Alles van waarde is weerloos. Hier.
Vorige keer: 79. Mevrouw Tiebackx. Hier.
