78
D E E M M A S T R A A T F I L E S
opkomst en ondergang van de RKOLB
Regelmatig springt de speurder op zijn fiets om met eigen ogen de fysieke restanten van dit stukje van het Rijke Roomse Leven te aanschouwen, en zich voor te stellen hoe het was. Geleidelijk ontstaat zo een reconstructie van de geschiedenis van de RKOLB in haar context, wat leidt tot vele verrassende ontdekkingen, en tot een groeiend inzicht.
De eerste aflevering van de Emmastraat Files is hier. Steeds onderaan een aflevering staat een link naar de volgende.
Vragen? Opmerkingen? Mail de auteur: franklyck@gmail.com.
78. Wij zijn solidair
Nog even terugkomend op de vorige aflevering: uit vragen en opmerkingen die ik ontving, valt op te maken dat de betekenis van mijn uitleg over de wijze waarop een linkshandige een lijn trekt, te weten van rechts naar links, niet helemaal is overgekomen.
Ter verduidelijking had ik er een foto bijgezet van een deel van een speciale liniaal. Bekijk die foto nog eens en vergelijk hem met uw eigen liniaal.
Inderdaad: onderstaand exemplaar is speciaal gemaakt voor de linkshandige mens.
Dit eenvoudige stukje plastic onderstreept nog eens dat linkshandigen inderdaad een streep van rechts naar links trekken. Het lijkt een onbelangrijk detail, maar het maakt het bewijs compleet dat Baur het beheer van het archief van de Emmastraat serieus nam, én dat al die rode streepjes onder de jaren van haar zijn.
kliko
We hebben afscheid genomen van de RKOLB. De fusie met de OLB was in 1970 afgerond. Met ons vertrouwde filiaal Emmastraat 16 zijn we bijna klaar maar nog niet helemaal - wie herinnert zich trouwens nog dat het bij de oprichting in 1930 werd genoemd naar de Heilige Augustinus, en dat het aanvankelijk gevestigd was in de Jacob Obrechtstraat? Ach, het lijkt alweer zo lang geleden. Dat is het ook: 91 jaar.
 |
| filiaal St. Augustinus in de Jacob Obrechtstraat, 1930 (EF) |
Uit de kliko werden destijds niet alleen het archief van het filiaal gered van een gruwelijke verpulping, maar ook zes foto's en een kaart. Zoals de afgelopen afleveringen bleek, is dat archief na de fusie in 1970 niet meer bijgehouden. Begrijpelijk. Vermoedelijk heeft het nog jarenlang ergens op een plank weg liggen kwijnen, nutteloos en overbodig geworden nu de bijbehorende organisatie niet meer bestond. Toen eenmaal de de laatste betrokkenen vertrokken waren: ontslagen, met pensioen, gehuwd, overleden, is het nog verder in de vergetelheid geraakt. Waarna.... spoedig kom ik hier op terug.
 |
| zes foto's en een kaart (EF) |
zweem van oranje
Drie à vier afleveringen resten ons nog. Die gebruiken we om het filiaal in de Emmastraat naar het einde te volgen. Deze keer die zes foto's. Ze stammen uit de jaren dat het filiaal was overgegaan in de OBA. Vijf foto's horen bij elkaar. Drie daarvan zien we hieronder. Het zijn van die lekkere verschoten kiekjes, de kleuren doen een beetje denken aan die van films uit de jaren 70, met een zweem van oranje.
We zien de Jeugdafdeling op de begane grond van Emmastraat 16. Achterop een van de foto's heeft iemand met viltstift geschreven:
Jeugdafdeling
Emmastraat
eind jaren '70
met jb Marianne Rozendaal
jb staat natuurlijk voor jeugdbibliothecaris. Wanneer zal deze tekst erop geschreven zijn? Hooguit een paar jaar na eind jaren '70, zou je verwachten. Door wie? Niet door Marianne Rozendaal. Dat is alles wat we weten. Marianne Rozendaal is een nieuwe naam in de Emmastraat Files, maar waarschijnlijk zal ze na deze aflevering alweer vervliegen in de nevelen van de eeuwigheid.
 |
| Jeugdafdeling Emmastraat, eind jaren '70 (EF) |
De foto's laten heel goed zien dat het filiaal oorspronkelijk een woonhuis was, eigenlijk niet echt geschikt als bibliotheek. De jeugdafdeling puilt bijna naar buiten, zo vol is het.
Je kan er haast niet bij, maar zo zag dezelfde ruimte eruit in 1941:
 |
| Jeugdafdeling, 1941 (EF) |
Wie op de kleurenfoto's is dan eigenlijk Marianne Rozendaal? Check zelf maar op onderstaande zwartwit-foto, óók opgediept uit de kliko. Ik hou het op die rechter.
Wij doen mee!
De achterkant van de foto, met twee namen:
1979
Emmastraat
Frida Margaroli
Marianne Rozendaal
We zien de voortuin van het filiaal, waar de een of andere aktie plaatsvindt. Er hangt een echte handgeschreven aktieposter op het raam; ja zo ging dat in de seventies. De FNV bestond pas twee of drie jaar. Er staan zelfs nog puntjes tussen de letters op het spandoek (maar niet op de poster). Ja, zo verging het ook de puntjes in de V.P.R.O, de A.V.R.O en de N.S.B. Puntjes slijten het eerst.
 |
| aktieposter, detail van de foto |
Klanten konden dus wel boeken terugbrengen, maar niet lenen. Een landelijk protest tegen het Regeringsbeleid? Dat ligt wel voor de hand. Van Agt-I begon in '79 net op stoom te komen. Het woordje solidair op de poster doet wel vermoeden dat het iets breders was dan alleen maar openbare bibliotheken.
 |
| Frida en Marianne, detail van de foto (EF) |
pislink
Iedereen was destijds natuurlijk enorm links, in de OBA al helemaal. Een leuk detail is de grote sticker tegen kernenergie die op het raam geplakt zit, net naast de heup van Frida. Je moet wel heel goed kijken en je klassiekers kennen.
Zo'n sticker op het raam van een openbare neutrale instelling zou iedereen nu heel raar en zelfs ongepast vinden. Sommigen zouden zelfs pislink worden. Ze zouden ziedende acties op sociale media starten om te eisen dat er een einde kwam aan het vloeien van tonnen gemeenschapsgeld naar die linkse bibliotheken. Er zouden vragen over worden gesteld in de Gemeenteraad en burgemeester Halsema, zelf lid van een linkse partij, zou de wind van voren krijgen.
Dit gedachten-experiment laat wel zien hoe moeilijk het is om te oordelen over andere tijden, met hun eigen normen en waarden. Proberen om dat niet te doen was en is zelfs een van de uitdagingen in dit blog. Waarom? Omdat ik denk dat het helpt. Helpt voor wat? Voor alles, eigenlijk.
 |
| sticker tegen atoomenergie |
deplorabele staat
Goed zichtbaar is de deplorabele staat waarin ons pand zich bevindt; Baur had er twee decennia terug al jaren achtereen over geklaagd, al ging dat meer over de binnenkant. Vergelijk ook eens met de foto's uit 1935, zie aflevering 35.
De dame rechts op de foto hierboven zal de jeugdbibliothecaresse Marianne Rozendaal zijn, check de kleurenfoto's maar en deduceer. Dan is de ander dus Frida Margaroli.
De huidige eigenaar en bewoner van Emmastraat 16 is een zeer handige jongen. Hij heeft het pand een paar jaar geleden prachtig gerestaureerd en zoveel mogelijk teruggebracht in de oorspronkelijke staat. Zelfs heeft hij zachtjes vloekend de witte verf van de buitenmuren gekrabd die er al opzat toen de RKOLB in 1935 zijn intrek nam. Hij keek er van op toen ik hem aan de hand van oude foto's liet zien dat zijn woning vroeger een bibliotheek is geweest.
 |
| Emmastraat 16 in 1935, nog in de witte verf (EF) |
 |
| Emmastraat 16, heden (eigen foto) |
 |
| 1979, detail (EF) |
 |
| 2020, detail (EF) |
Voor we de allerlaatste snipper papier van de Emmastraat Files gaan bekijken, de volgende keren eerst aandacht voor twee oude stukken die de regelmatige lezer zeker zullen interesseren.
=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=
Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:
"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."
Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.
Ons Amsterdam, artikel over de geschiedenis van de RKOLB, feitelijk een samenvatting van dit blog: hier.
Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:
hier (pdf).
extra service:
Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.
Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.
Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!
Volgende keer: 79. Mevrouw Tiebackx. Hier.
Vorige keer: 77. Het mysterie van de rode pen. Hier.
