23
D E E M M A S T R A A T F I L E S
D E E M M A S T R A A T F I L E S
opkomst en ondergang van de RKOLB
23. Ons kent ons
een keurige verrassing
Terug naar de Emmastraat Files. Terug naar onderstaand bedankje uit aflevering 4, keurig op een vel papier geplakt en driekwart eeuw niet weggegooid. Totdat iemand het in het begin van de 21e eeuw in een kliko mikte samen met een stapel andere papieren, foto's en documenten. Al dit oude papier kwam op miraculeuze wijze bij mij terecht, en staat nu bekend als de Emmastraat Files.
De auteur van dit bedankje: mevrouw Brautigam-Ides. In juli 1930 was ze lid van de RKOLB geworden, op de eerste verdieping van een woonhuis in de Jacob Obrechtstraat, waar het eerste filiaal kort daarvoor gevestigd, nee: gesticht was.
Tot haar verrassing bleek ze lid nummer 500 te zijn. Daarom ontving ze van het filiaal als aardigheidje een reproductie van Toorop. Eerder Jan dan Charley Toorop vermoed ik. Een keurige verrassing, schrijft Sophie in haar kattebelletje.
Sophie? Ja, het 500e lid van de RKOLB kwam in 1890 ter wereld als Sophie Ides. Ze kon aardig zingen, werd sopraan, en trad her en der op.
In 1921 trouwde Sophie met Henri Brautigam, vast niet helemaal toevallig de hoofdinspecteur der Propaganda-afdeeling van den Katholieken Radio-Omroep. Twee decennia later tijdens de oorlog ging de dappere Henri in het verzet, om daar te gaan opereren onder de codenaam ome Piet. Hij zou zijn verzetswerk niet overleven. De gruwelijke details heb ik in die inmiddels veel besproken aflevering 4 vermeld. Zijn laatste woorden, op donderdag 5 oktober 1944: Jongens! Het is met ons gedaan. Bidt allemaal een akte van berouw.
Wat lees ik in een Knoppen van 1921? Een luchtig verslag van een Beethovenavond op het Fons Vitae. Een Beethovenavond op een middelbare school, kom daar nu maar eens om. En wie zong daar? Sophie Ides! Toeval? Welnee. Mej. Ides was katholiek. Ze zong dus voor een katholiek gehoor, en leende boeken bij een katholieke bieb. Welkom in de katholieke zuil. Alles hangt samen, alles is aan elkaar verkleefd.
Van de beperkte omvang van het Amsterdamse katholieke ons-kent-ons-wereldje in die jaren onthult ook de volgende advertentie in parochieblad De Obrecht uit 1930 een glimps.
Zoals we ons herinneren, zat een gehavend katern van dat nummer van De Obrecht tussen de Emmastraat Files. Het was niet bewaard omdat katholieken zo van goochelen houden, maar omdat er ook een kleurrijk verslag in stond van de opening van het allereerste filiaal in 1930. Zie aflevering 2 .
De amusante goochelaar Wil van Houten timmerde toen al jaren aan de weg met zijn beschaafde voorstellingen. De titel Hofkunstenaar zal hem zeker geen windeieren hebben gelegd; een keurmerk van beschaving. Dat keurmerk had hij in 1914 overgenomen van de legendarische David Tobias ("Papa") Bamberg, een telg uit een omvangrijke goocheldynastie, die terugging tot begin 18e eeuw. Let echter ook even op Wil's vooraanstaande R.K. referentiën helemaal onderaan. Wie en wat zouden deze in de praktijk hebben ingehouden?
Hieronder een advertentie van hem in het katholieke Haarlem's Dagblad, maar zonder die referenties. Deze keer een Elite Kindervoorstelling, alleraardigst, maar vooral heel beschaafd. Wat leert deze nadruk op beschaving ons als onderscheidend kenmerk over de gangbare goochelvoorstellingen uit die tijd?
Tot slot nog een fraai staaltje verzuiling: de moeder van onze eigen Bep Damen zoekt een werkster. Deze moest uiteraard wel roomskatholiek zijn.
Bibliotheekblad over De Emmastraat Files
Artikel/interview over dit blog De Emmastraat Files van Wim Keizer in Bibliotheekblad (pdf): hier.
extra service
 |
| het 500e lid en een bedankje van dat lid (EF) |
 |
| De 500e (EF) |
Tot haar verrassing bleek ze lid nummer 500 te zijn. Daarom ontving ze van het filiaal als aardigheidje een reproductie van Toorop. Eerder Jan dan Charley Toorop vermoed ik. Een keurige verrassing, schrijft Sophie in haar kattebelletje.
 |
| bedankje van mevrouw Brautigam-Ides, 1930 (EF) |
Sophie? Ja, het 500e lid van de RKOLB kwam in 1890 ter wereld als Sophie Ides. Ze kon aardig zingen, werd sopraan, en trad her en der op.
In 1921 trouwde Sophie met Henri Brautigam, vast niet helemaal toevallig de hoofdinspecteur der Propaganda-afdeeling van den Katholieken Radio-Omroep. Twee decennia later tijdens de oorlog ging de dappere Henri in het verzet, om daar te gaan opereren onder de codenaam ome Piet. Hij zou zijn verzetswerk niet overleven. De gruwelijke details heb ik in die inmiddels veel besproken aflevering 4 vermeld. Zijn laatste woorden, op donderdag 5 oktober 1944: Jongens! Het is met ons gedaan. Bidt allemaal een akte van berouw.
 |
| uit de Katholieke Radiogids, 1945 |
 |
| uit Knoppen, april 1921 |
de amusante goochelaar
Van de beperkte omvang van het Amsterdamse katholieke ons-kent-ons-wereldje in die jaren onthult ook de volgende advertentie in parochieblad De Obrecht uit 1930 een glimps.
 |
| Advertentie van Wil van Houten in De Obrecht, 1930 (EF) |
De amusante goochelaar Wil van Houten timmerde toen al jaren aan de weg met zijn beschaafde voorstellingen. De titel Hofkunstenaar zal hem zeker geen windeieren hebben gelegd; een keurmerk van beschaving. Dat keurmerk had hij in 1914 overgenomen van de legendarische David Tobias ("Papa") Bamberg, een telg uit een omvangrijke goocheldynastie, die terugging tot begin 18e eeuw. Let echter ook even op Wil's vooraanstaande R.K. referentiën helemaal onderaan. Wie en wat zouden deze in de praktijk hebben ingehouden?
Hieronder een advertentie van hem in het katholieke Haarlem's Dagblad, maar zonder die referenties. Deze keer een Elite Kindervoorstelling, alleraardigst, maar vooral heel beschaafd. Wat leert deze nadruk op beschaving ons als onderscheidend kenmerk over de gangbare goochelvoorstellingen uit die tijd?
 |
| Advertentie van Wil van Houten, Haarlem's Dagblad, 1916 |
Tot slot nog een fraai staaltje verzuiling: de moeder van onze eigen Bep Damen zoekt een werkster. Deze moest uiteraard wel roomskatholiek zijn.
Bibliotheekblad over De Emmastraat Files
Artikel/interview over dit blog De Emmastraat Files van Wim Keizer in Bibliotheekblad (pdf): hier.
extra service
Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.
Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.
Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!
Volgende keer: 24. het rooster. Hier.
Vorige aflevering: 22. Beps vlegeljaren. Hier.
