70
D E E M M A S T R A A T F I L E S
opkomst en ondergang van de RKOLB
De Emmastraat Files is een blog dat de opkomst en de ondergang van de RKOLB (Rooms Katholieke Openbare Leeszaal en Bibliotheek) te Amsterdam als onderwerp heeft. De auteur is in het bezit van een rommelig stapeltje documenten, foto's en andere papieren, vermoedelijk alles wat er nog bestaat van de RKOLB. Wekelijks bestudeert hij één of meer van die papieren in een los-chronologische volgorde.
Regelmatig springt de speurder op zijn fiets om met eigen ogen de fysieke restanten van dit stukje van het Rijke Roomse Leven te aanschouwen, en zich voor te stellen hoe het was. Geleidelijk ontstaat zo een reconstructie van de geschiedenis van de RKOLB in haar context, wat leidt tot vele verrassende ontdekkingen, en tot een groeiend inzicht.
De eerste aflevering van de Emmastraat Files is hier. Steeds onderaan een aflevering staat een link naar de volgende.
Vragen? Opmerkingen? Mail de auteur: franklyck@gmail.com.
70. Beter laat dan nooit.
lichtblauw kaftje
De vorige keer bestudeerden we de wederzijdse flirt tussen de OLB en onze eigen RKOLB. Hiertoe bladerden we in de Jaarverslagen 1965 van beide instellingen.In deze aflevering de rest van Jaarverslag 1965 van de RKOLB. Het is keurig gedrukt en in brochurevorm geperst. Er zit een onschuldig lichtblauw kaftje omheen. Uiterlijk lijkt het sprekend op Jaarverslag 1963; 1964 is helaas niet aan ons overgeleverd.
Nooit eerder in de Jaarverslagen was er zo een drang naar uniformiteit zichtbaar als hier; het oogde tot nog toe als een rommeltje, meteen vanaf het allereerste Jaarverslag over 1930, met een veelheid aan formaten, papiersoorten, lettertypes en overige uiterlijkheden.
Wat zegt het over een organisatie, als er in de Jaarverslagen voor het eerst een duidelijke uiterlijke continuïteit wordt nagestreefd, en nog wel in een boekje-achtig geval met een kaft en een paar nietjes? Het zegt dat zo'n organisatie haar zaakjes een beetje op orde begint te krijgen. Beter laat dan nooit, zullen we in dit geval maar zeggen.
 |
de Jaarverslagen 1965 en 1963 (EF) |
verlekkerd
Ook inhoudelijk bevestigt Verslag 1965 het beeld van een geoliede machine die soepel draait en zachtjes ronkt van tevredenheid. Een paar punten:
Er staat een handige opsomming met alle filialen van de RKOLB. Aangezien er in het Jaarverslag van de OLB juist wordt geklaagd dat het filialennetwerk grote gaten vertoont, staat het wel vast dat de laatsten, de heidenen, onderstaand rijtje verlekkerd zullen hebben bestudeerd.
 |
| uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
Kijk nu eens naar deze passage in het Jaarverslag van de OLB:
 |
| uit Jaarverslag 1965 OLB (bron: OBA) |
De geleidelijke ontvolking van de binnenstad - ja, toen al - en de trek naar de buitenwijken zorgt voor meer druk in de filialen.
 |
| uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
De Centrale krijgt steeds meer een coördinerende functie, en vormt het middelpunt van allerlei activiteiten.
 |
| uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
Er zijn gesprekken gaande over de oprichting van een filiaal in de nog te bouwen Bijlmermeer.
 |
| uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
eindelijk
In filiaal Emmastraat is eindelijk de Jeugdafdeling opgeknapt. De zieltogende leeszaal waar filiaalhoofd Baur zich al jaren over opwond is kennelijk definitief van de baan, al wordt voor die niet bestaande leeszaal wel overheidssubsidie ontvangen.
Overigens verdween eind jaren '50 het woord filiaalhoofd. Van de ene dag op de andere ging deze functie filiaalleidster, heten, om ten slotte tweede hoofdassistente worden. Het zal wel te maken hebben gehad met salariëring en inschaling.
Pogingen om nieuwe huisvesting te vinden voor filiaal Polderweg stranden.
 |
| uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
Van die nieuwe Jeugdafdeling in onze zo vertrouwde Emmastraat 16 staat in het Verslag ook een foto, 's avonds genomen met flitslicht.
 |
| uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
Bekijk de situatie van een kwart eeuw daarvoor nog eens:
 |
| Filiaal Emmastraat in 1941 (EF) |
Het filiaal op het winderige August Allebéplein in Overtoomse Veld is opeens twee keer zo groot geworden. Een fraai staaltje out-of-the-box-denken was hieraan vooraf gegaan: gewoon de muur tussen de buren slopen en die wegjagen. Opeens is er nu ruimte om de Kinderboekenweek te houden, zie foto. Meteen valt op met onze moderne blik: wat een boel blanken bij elkaar! Maar wat is dat donkere halve hoofd uiterst rechts bovenaan? Let ook op het jongetje helemaal links, dat met zoveel aandacht terugkijkt.
 |
| Kinderboekenweg 1965. Uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
behaarde bibliothecaresse
Ook een fraaie foto van het filiaal aan de Wittenburgergracht met een behaarde bibliothecaresse aan een bureautje, en een meisje in kleren zoals geen meisje anno 2020 ze nog draagt. Tof tijdsbeeld.
 |
| uit Jaarverslag 1965 RKOLB (EF) |
de koek is op
Jaarverslag 1965 is het allerlaatste van de Centrale in de Emmastraat Files. Jawel: die koek is nu op. Het is ook het enige van de tientallen Verslagen, een paar vodjes niet meegerekend*, waarvan het jaar niet werd onderstreept door de linkshandige dame met het rode potlood. In aflevering 4 maakten we kennis met haar. Voor een kleine collage van onderstreepte jaartallen zie aflevering 18. Waarom is 1965 niet onderstreept? Het suggereert dat dit onderstrepen moet zijn gebeurd in het jaar vóór het verschijnen van editie 1965.
*Rest nog een handjevol Jaarverslagen van filiaal Emmastraat. Het zijn vodjes, die echter ongetwijfeld nog wat geheimen verbergen. Maar de volgende keer eerst een interview uit 1967 dat mij sprakeloos maakte toen ik het las.
Het hele Jaarverslag 1965 van de Centrale staat hier.
=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=
Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:
"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."
Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.
Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:
hier (pdf).
extra service:
Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.
Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.
Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!
Volgende keer: 71. Laat ze maar. Hier.
Vorige keer: 69. The devil is in the detail. Hier.
