57. Slotermeer

57
D E    E M M A S T R A A T    F I L E S 

opkomst en ondergang van de RKOLB

De volgende aflevering van De Emmastraat Files verschijnt over drie weken.

57. Slotermeer

misdruk

Jaarverslag 1950 is qua vormgeving een curiosum, echt een collector's item. Met de eerste twee pagina's is iets finaal misgegaan bij de productie. Wie probeert ze te ontcijferen, moet dat bekopen met hoofdpijn. Sample hierboven. Voorzichtig! De rest werd gedrukt in negatief, maar voor de leesbaarheid is dat geen groot probleem. We mogen aannemen dat dit exemplaar wél goed genoeg werd bevonden om in het archief van filiaal Emmastraat te worden opgenomen, maar dat een goede druk zijn weg heeft gevonden naar het archief van de Centrale.

Allerminst negatief is de stemming in dit Jaarverslag: de zaken gingen goed, en de derde spruit opende: Sint Christofoor aan de Polderweg, in Oost.

uit Jaarverslag 1950 (EF)

Maar de volgende jaren gebeurde er nog veel meer, zo blijkt uit de bijbehorende Jaarverslagen. Hier een selectie van de hoogtepunten:

• De Centrale aan de Herengracht kreeg een Jeugduitleen waar de kinderen zelf hun boeken konden zoeken: Het cachet van de uitlening heeft hierdoor gewonnen, lezen we.
  
  
• Marketingactie: bewoners van de nieuwe stadswijken in West en Oost vonden een foldertje in de bus over de filialen van de RKOLB in hun buurt.
  
  
• Filiaal Sint Paulus kreeg een telefoonaansluiting. Het Jaarverslag merkt op dat telefonische inlichtingen van deze onzichtbare bezoekers weliswaar niet in de statistieken werden bijgehouden, maar dat dit deel van de taken van de bieb wel degelijk groeide in belangrijkheid.
  
  In het Jaarverslag van een paar jaar later,  dat van 1958, zit een passage met een enkele voorbeelden van vragen die men zoal telefonisch stelde. Wij in twintig twintig, met Siri of met Google Assistant in onze achterzak, lachen om deze vragen. Maar ga er eens aanstaan in het pre-internettijdperk, en realiseer je hoe belangrijk de openbare bieb was voor de broodnodige inlichtingen.

uit Jaarverslag 1958

• Was er eindelijk ook een mannelijke bibliothecaris, W. v.d. Ven, of hij verliet de RKOLB alweer om de directeursopleiding te gaan volgen.
  
  
• De bieb bedacht leuke dingen voor kinderen. Zo vond er tijdens een Kinderboekenweek in de Centrale een verkleedwedstrijd plaats. Kinderen moesten zich verkleden als een personage uit hun favoriete boek. Ook las een pater voor uit eigen werk, waarna de kleine luisteraars dit uitbeeldden.

Hans van Amstel

Die pater, aldus Jaarverslag 1955, was H.C.M. Helmer. Geboren in 1898, missionaris geweest in Suriname en Indonesië. Eenmaal terug in Nederland schreef hij een paar religieuze werken, die nu volkomen vergeten zijn. Als tussendoortje produceerde hij nu en dan een kinderboek. Dat is een ander verhaal. Zijn kinderboekenschuilnaam was Hans van Amstel. 

Jong Suriname op avontuur uit '37 was al heel populair. Maar het boek dat hem, in ieder geval voor een tijdje, eeuwige roem bezorgde, uitgegeven in 1939, werd De wraak van de Javaan. Er was in de tijd waarover we spreken net een nieuwe - derde - druk verschenen. Het zou dus heel goed kunnen dat het dit boek was waaruit pater Helmer die middag voorlas. Wat een fantastisch mooie kaft had de 1e druk.

Gelukkig heeft terreurinstituut Idil de pater kort na het bibliotheekfestijn van '55 geïnterviewd. Dankzij het artikel dat vervolgens in het magazine van Idil verscheen, weten we dat pater Helmer geen gemene knijpende jurkman was zoals zovelen van zijn ambtsgenoten, maar een moderne katholiek, een lachende kindervriend. De blijmoedigheid druipt van het artikel af, en zijn foto had zo op linkedin kunnen staan; ook hieraan merk je dat we de jaren '30 ver achter ons hebben gelaten. Ik denk dat de katholieke kinderen liever naar de bieb gingen dan naar de kerk.

uit IDIL Gids voor Jeugdlectuur, 1956

Op de foto hieronder is te zien hoe streng en autoritair Roomskatholieke geestelijken er nog uitzagen ten tijde van de stichting van de RKOLB, amper vijfentwintig jaar eerder.

Pater Hoosemans, 1930 (EF)

Slotermeer

Ook groot nieuws in dit Jaarverslag 1955: filiaal Slotermeer opende haar deuren. Adres: de net gebouwde Burgemeester van Leeuwenlaan. Uit het volgende knipsel valt op te maken dat deze gebeurtenis voor de RKOLB een mijlpaal was. Geen wonder: dit was in een grote gloednieuwe wijk met ook nog eens heel veel kinderen, en nog veel meer kinderen op komst. Perfect dus ook om de statistieken van het aantal leden en uitleningen nog verder op te krikken. Het filiaal werd genoemd naar de heilige Franciscus.

uit Jaarverslag 1955 (EF)

Aardig in bovenstaande alinea is dat dagblad De Tijd gelukwensen aanbood aan de RKOLB voor de prettige samenwerking. Wat behelsde die samenwerking?

Het Gemeentearchief bezit een foto die uitsluitsel geeft. Een datering ontbreekt maar hij zal van eind jaren '50 zijn.

Burg. van Leeuwenlaan met rechts het pand van RKOLB en De Tijd op nr 28 (Gemeentearchief)

detail, sterk vergroot

nog een detail

Het lijkt trouwens een warme dag.

Wat meldt het Jaarverslag nog meer over deze samenwerking?

uit Jaarverslag 1955 (EF)

Dat is heel praktisch, dank u, maar we hadden al gezien op de foto dat u ging hokken met een bijkantoor van het dagblad dat al het nieuws én de aanwinstenlijsten van de Roomskatholieke bieb publiceerde. 

Heel modern eigenlijk. Tegenwoordig is voor openbare bibliotheken het zoeken naar samenwerkingspartners een belangrijke en noodzakelijke voorwaarde om te kunnen voortbestaan.

Voor de heer W. v.d. Ven tenslotte, de allereerste mannelijke bibliothecaris van de RKOLB die de directeursopleiding ging doen, zal 1955 niet het beste jaar zijn geweest. Na een paar maanden zat hij alweer op zijn oude plek.

uit Jaarverslag 1955 (EF)

Voordat we de jaren '50 vervolgen, reizen we de volgende keer eerst door de tijd en de ruimte om een paar amateurfoto's te bekijken die het researchteam van de Emmastraat Files onlangs aantrof in Nijmegen.

=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=

Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:

"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."

Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.

Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:

hier (pdf).

extra service:

Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.

Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.

Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!

Volgende keer: 58. Ondertussen... Hier.

Vorige keer: 56. Een barst in het bastion. Hier.