37. Stilte voor de storm

37
D E    E M M A S T R A A T    F I L E S 

opkomst en ondergang van de RKOLB

37. Stilte voor de storm

Bep en het balkon

Twee afleveringen terug bekeken we de eerste twee van de Negen Kiekjes die tussen de Emmastraat Files zaten. Op het eerste staat het nieuwe filiaal Emmastraat 16; op het tweede zit een vrouw op de rand van het balkonnetje aan de voorkant. Het valt lastig te bewijzen, maar ik denk dat deze piepkleine foto's samen met twee andere zijn geschoten ergens in de dagen voor de opening van 5 mei 1935. Hieronder nu alle vier de kiekjes met een korte toelichting.

kiekje 1: staatsiefoto, april/mei 1935? (EF)]

De staatsiefoto van het pand, bewaakt door het provisorisch ingerichte Rodenbergbord van f 3,15 in de voortuin. De bakstenen zijn wit geschilderd. De huidige eigenaar-bewoner, die er pas sinds kort woont, vertelde me onlangs hoe het hem weken heeft gekost om die verf, die allang niet meer wit was, er weer af te krabben.

Emmastraat 16, 1979 (EF)

Ik had bovenstaande foto uit 1979 (ongeveer genomen vanaf de plek in de voortuin waar ooit het Rodenbergbord stond) eigenlijk willen bewaren voor later, maar het is te fraai vergelijkingsmateriaal om daar mee te wachten. Bovendien zat ie ook tussen de Emmastraat Files. Inderdaad: hoe bestaat het! 
Te zien is het verval van het pand op dat moment. De verf is groezelig geworden en het balkonnetje verkeert in een beginnende staat van ontbinding. Het pand maakt een uitgebluste indruk. Deze prent stamt uit de periode halverwege de opening van het filiaal Emmastraat en nu. Maakt u daar even een aantekening van.

kiekje 2 met Bep Jansen, april/mei 1935? (EF)

Terug naar '35. Bep (E.M.) Jansen in de ochtendzon zittend voor het pand: stilte voor de storm. Hier zou men kunnen denken dat de bakstenen opeens weer hun natuurlijke bruine kleur  hebben. Maar schijn bedriegt: het is de schaduw die ze donker laat lijken. Kijk maar naar de bakstenen vanaf Beps nek naar onderen.

kiekje 2: achterkant, april/mei 1935? (EF)

Hoe we eigenlijk zo goed weten dat dit bibliothecaresse Bep Jansen is, die we in dit blog al eerder hadden ontmoet? Jawel, de Bep Jansen die heel, heel misschien model heeft gestaan voor A.M.G. Schmidt's Gorter-pastiche uit '39? Deze keer niet dankzij wekenlang onvermoeibaar diepgravend speurwerk in archieven en oude kranten, maar heel simpel omdat het op de achterkant van de foto staat.

kiekje 2, ingezoomd op Bep Jansen, april/mei 1935? (EF)

Laten we even inzoomen. Bep kijkt ons beschouwend aan, met een blik van ik ben er klaar voor. Er schijnt een flauw zonnetje, aangenaam lenteweer. 

Emmastraat 16 zoals het nu is (eigen foto)

Dat aardige balkonnetje waar Bep op zit bestaat trouwens niet meer. Het was aan het instorten; er zal wel heel veel op gezeten zijn. De huidige bewoner is erin geslaagd om er, trouw aan de stijl van het pand, iets vergelijkbaars voor terug te zetten. 

het balkon in 1979, detail van de foto een eindje hierboven (EF)

Zoom eens in op die instortende stapel stenen op de foto uit 1979.

een stukje van het oude balkon ligt nu in de achtertuin (eigen foto)

In de achtertuin ligt als aandenken nog een stuk van het oude balkonnetje.

Emmastraat 16 nu (eigen foto)

Op de foto hierboven is goed te zien hoe glorieus Emmastraat 16 er tegenwoordig weer bijstaat. Zelfs bepaalde details die al in '35 waren verdwenen onder een laag verf, zoals het mozaiek boven de twee voordeuren, zijn weer zichtbaar gemaakt.

precoroniale positie

Maar er is nóg een kiekje waar Bep op staat, samen met Maria Coebergh. Een van mijn favorieten, deze schevige foto. 

kiekje 3: Bep Jansen en Maria Coebergh, april/mei 1935? (EF)

Bep en Maria lachen ons zeer vriendelijk toe in een ouderwets precoroniale positie zo pal naast elkaar, op het trappetje naar de achtertuin. Bep heeft het vest aan dat ze ook hierboven draagt. De zon is inmiddels naar de achtertuin gedraaid. Het staat buiten kijf dat deze foto's op dezelfde dag zijn gemaakt: deze 's middags, en die met alleen Bep 's ochtends. Op Maria kom ik de volgende aflevering uitgebreid terug. Het is leuk om deze foto te vergelijken met hoe het nu is.

Emmastraat nu, achterzijde (eigen foto)

Er staat inmiddels een andere trap naar de achtertuin en ook de deuren zijn vervangen, maar de plek is nog goed herkenbaar.

kiekje 3: Bep Jansen en Maria Coebergh ingezoomd, april/mei 1935? (EF)

Maar wat zien we allemaal op de achtergrond?
Het lijkt allemaal een beetje rommelig, ook met dat prikbord met ansichtkaarten middenin. Zijn ze de boel aan het fatsoeneren voor de opening op 5 mei? En dan: wie heeft deze foto gemaakt: de vrouw hieronder misschien?

kiekje 4, april/mei 1935? (EF)

kiekje 4: detail, april/mei 1935? (EF)

Wie is deze glunderende dame? Ze is wat ouder, draagt een oude jurk als een soort schort over haar niet-bijpassende blouse, en heeft platte schoenen. Haar gezicht is wat volkser. Ja, vroeger toen er nog echt sprake was van een klassenmaatschappij kon je dat vaak nog zien. De werkster? Ook hier die wat ongeordende spullen op de achtergrond. En als je heel goed kijkt iets links van haar rechterarm, dan zie je daar boeken in het gelid te staan, klaar om te worden geleend. Bep of Maria, een van de twee, zal deze foto hebben geschoten.

kiekje 4: achterkant (EF)

Op de achterkant heeft iemand later met een rode balpen 1934 geschreven.

Maar dat klopt niet, want in '34 woonde Bram de Miranda daar nog. Bovendien hebben we gezien dat de verhuizing van dit filiaal Augustinus, voltooid op 1 mei 1935, een haastklus was.

Ik denk dat die datum er pas veel later, na de oorlog, is opgepend door iemand die er wel bij was geweest maar zich het jaar niet meer goed herinnerde. Hebt u een betere theorie? Ik hoor het graag.

Met dank aan de huidige bewoners van Emmastraat 16 voor hun gastvrijheid.

=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=

Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:

"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."

Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.

Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:

hier (pdf).

extra service:

Wilt u nieuwe afleveringen voortaan per mail ontvangen? Dat kan heel simpel. Zet in het vak bijna helemaal bovenaan deze pagina, waar nu Email address... staat, uw emailadres.

Staat dat vak er niet? Doe het dan even op een pc/laptop. Op sommige telefoons valt het weg.

Druk nu op de knop Submit rechts, en bevestig het bevestigingsmailtje wat er vervolgens in uw mailbox valt. Dat is alles!

Volgende keer: 38. Maria Coebergh. Hier.

Vorige keer: 36. Heerlijk straalt het zonlicht binnen. Hier.