86. Een man fietst voorbij

  86

D E    E M M A S T R A A T    F I L E S 

opkomst en ondergang van de RKOLB

De Emmastraat Files is een blog dat de opkomst en de ondergang van de RKOLB (Rooms Katholieke Openbare Leeszaal en Bibliotheek) te Amsterdam als onderwerp heeft. De auteur is in het bezit van een rommelig stapeltje documenten, foto's en andere papieren, vermoedelijk alles wat er nog bestaat van de RKOLB. Wekelijks bestudeert hij één of meer van die papieren in een los-chronologische volgorde.

Regelmatig springt de speurder op zijn fiets om met eigen ogen de fysieke restanten van dit stukje van het Rijke Roomse Leven te aanschouwen, en zich voor te stellen hoe het was. Geleidelijk ontstaat zo een reconstructie van de geschiedenis van de RKOLB in haar context, wat leidt tot vele verrassende ontdekkingen, en tot een groeiend inzicht.

De eerste aflevering van de Emmastraat Files is hier. Steeds onderaan een aflevering staat een link naar de volgende.

Vragen? Opmerkingen? Mail de auteur: franklyck@gmail.com.

86. Een man fietst voorbij

De vorige keer keken we naar de acht kleine foto's uit 1941 die onlangs opdoken in het archief van de OBA. Deze keer de acht negatieven. Ze zaten weliswaar in hetzelfde mapje, maar corresponderen niet met de foto's.

Van drie van deze negatieven kenden we de afbeeldingen al: ze zaten in het archief van het KDC. Twee waren al te zien in aflevering 58. Door een paar feitjes aan elkaar te binden wisten we dat ze van begin jaren '50 moesten zijn. Alle zijn geschoten in of rond het hoofdkantoor van de RKOLB aan de Herengracht, waar nu de Boekmanstichting huist.

Blijven er vijf negatieven over. Sommige zijn erg aardig. Zie hieronder. Met behulp van  21e-eeuwse technologie zijn ze nu speciaal voor deze aflevering omgetoverd in positieven. Dat is best aardig gelukt. De drie foto's waarover we dankzij het KDC al beschikten, hebben ons geleerd dat het beslist geen hoogstandjes zijn uit de geschiedenis van de fotografie. Gelukkig echter heeft matig amateurwerk zijn eigen charme.

Foto 1. De fotograaf heeft zorgvuldig aangelegd om een foto te schieten van het hoofdkantoor van de RKOLB op de Herengracht. Net op het moment dat hij of zij afdrukt, fietst een man voorbij. Foto verpest. Of juist niet?

Aan de voordeur hangt een briefje.

Foto 2. Tien over twaalf. Een bibliothecaresse zit temidden van de kaartenbakken iets onduidelijks te doen. Het raam staat open. Het is een mooie sfeerfoto geworden.

Foto 3. Een onbekende heer staat bij een boekenkast zogenaamd te lezen in een boek. De man zal een van die zeer zeldzame bibliothecarissen zijn die er in die jaren rondliepen bij de RKOLB. Terwijl vrouwen doorgaans werden afgebeeld met kaartenbakken, stempeltjes of kinderen, dienden mannen uit te stralen dat ze inhoudelijk heel veel in hun mars hadden. Sla de afleveringen 39 maar vooral 40 er nog maar eens op na. Die gaan over het bibliotheekwerk als typisch vrouwenberoep.

En vergelijk de enige andere foto in dit blog van een mannelijke bibliothecaris in actie, de jammerlijk verongelukte bibliothecaris Wim van de Ven, uit het fotoalbum van Rolly Bingen.

Wim van de Ven (foto door Rolly Bingen)

Foto 4. Geweldige kiek van een bibliothecaresse die bezig is met een administratieve klus.

Foto 5. Het pronkstuk van de set: Bep Damen (zoals bijna altijd in een stippeltjesjurk) zit aan tafel temidden van haar team. Sommige gezichten herkennen we. Het meisje in het midden staat ook op foto 4. 

De derde van links is Zus Tiebackx. Veel over haar in aflevering 62.

Ook leuk om eindelijk de vrouw terug te zien die uiterst rechts zit. We hadden haar al lang geleden gelocaliseerd op de iconische foto van the A-Team. Over die prent zijn vele afleveringen geschreven, te beginnen met deze.

The A-Team

Er is vrij veel overlap tussen de foto's uit respectievelijk de Emmastraat Files, de OBA en het KDC. Dit wijst erop dat er waarschijnlijk verder weinig tot niets bewaard is gebleven aan fotomateriaal van de RKOLB, met uitzondering misschien van wat zich wellicht nog bevindt in particuliere fotoalbums.

=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=O=

Stijn Fens in Trouw over De Emmastraat Files:

"Prachtige geschiedschrijving. Achteruitdenken en voorzichtig omwoelen tot je meer weet."

Lees Stijns hele tot nadenken stemmende column, over het belang van de tijd nemen voor dingen, hier.

Ons Amsterdam, artikel over de geschiedenis van de RKOLB, feitelijk een samenvatting van dit blog: hier.

Artikel van Wim Keizer in Bibliotheekblad over De Emmastraat Files:

hier (pdf).

Volgende keer: 87. Afscheid in zwart-wit. Hier.

Vorige keer: 85. Denk om je kaft! Hier.